شرایط استفاده از سخت‌افزارهای دست‌دوم سیسکو محدود شد

سیسکو از جمله تولید کننده‌ سخت‌افزارهای شبکه معروف و خوشنامی است. این شرکت تغییرات زیادی بدون اطلاع قبلی در نحوه‌ی فروش محصولات خود بوجود آورده است. مصرف کنندگان از محصولات این شرکت قبل‌ از این می‌ توانستند به ‌راحتی سخت‌ افزارهای دست ‌دوم را خرید وفروش کنند، اما سیستم هوشمند صدور مجوز (Smart Licensing System) که بیشتر محصولات سیسکو را شامل می شود، مجوز استفاده از دستگاه‌ها را به‌ روشی غیرعادی و نامتداول از خود سخت‌افزار جدا کرده است.

سیستم صدور مجوز سیسکو در سال ۲۰۱۵ معرفی شد؛ اما استفاده از آن اکتبر 2018 به ‌همراه به ‌روزرسانی استاندارد IOS XE 16.9 اجباری شد؛ به‌ این‌ ترتیب، استفاده از سیستم هوشمند صدور مجوز یاد شده برای سوئیچ‌های سری کاتالیست ۳۶۵۰، ۳۸۵۰ و ۹۰۰۰ سیسکو قابل اجرا است. سیسکو ادعا می‌کند این کار باعث مدیریت راحت‌تر و انعطاف‌پذیرتر صدور مجوزهای سخت‌افزاری می‌شود؛ و در عین‌ حال، چگونگی استفاده‌ی کاربر از سخت‌افزار تحت‌ مالکیت خود را با محدودیت‌های زیادی مواجه می ‌کند.

پیش از صدور هوشمند مجوز، سوئیچ‌ ها طوری طراحی می ‌شدند که آن‌ها را یک ‌بار برای همیشه نصب و تنظیم می‌ کردند؛ به‌ این معنی که کاربر یک قطعه‌ ی سخت ‌افزاری را به همراه مجوز استفاده از نرم ‌افزار روی آن خریداری میکرند و اگر بعدها آن سخت‌افزار را می ‌فروخت، مجوز هم همراه آن فروخته می‌شد. درصورت بروز هر مشکلی، شرکت‌های دیگر می‌توانستند تجهیزات مزبور را تعمیر کنند؛ حتی اگر آن‌ها از امتیاز پشتیبانی مادام ‌العمر تولیدکننده برخوردار بودند. اما سیستم مجوز هوشمند عملکرد متفاوتی دارد. شرکت‌ها می‌توانند با حساب کاربری خود چندین مجوز دریافت کنند که این مجوزها به ‌صورت خودکار و به‌ شکل مشترک توسط دستگاه‌های نصب ‌شده در آن شرکت‌ها استفاده می ‌شوند. برای اعتبارسنجی دستگاه‌ها، به ‌طور مرتب بین آن‌ها و شرکت سیسکو ارتباط تلفنی برقرار می‌شود و اگر دستگاه‌ها قادر به انجام این تماس نباشند، پس از یک سال به «حالت ارزیابی» بازمی ‌گردد. تاد بون، بنیان‌گذار و رئیس XS International، یکی از شرکت‌های تعمیر و نگه‌داری تجهیزات فناوری اطلاعات، این مفهوم را به بیان ساده ‌تر توضیح می‌دهد:

چون مجوز در سرورهای سیسکو باقی می ‌ماند و به دستگاه منتقل نمی ‌شود، مسئولیت خرابی یا درستی آن‌ها به‌ عهده‌ی سیسکو است.

 XSi تنها شرکتی نیست که نگرانی‌های خود را از این موضوع بروز می برد. کارویچور (Curvature) که یکی دیگر از شرکت‌های تعمیرکننده‌ی تجهیزات است، با برگزاری یک سمینار مبتنی ‌بر وب مشتریانش را با مشکلات ناشی‌ از این رویکرد آشنا کرد. به‌ زعم آن‌ها، سیستم جدید و به‌ اصطلاح «هوشمند صدور مجوز» سیسکو نه ‌تنها ریسک احتمالی خرابی دستگاه و نیز تهدیدهای امنیتی را به‌همراه خواهد داشت، بلکه حوزه‌ ی اختیارات کاربر درباره‌ی سخت ‌افزاری که فکر می‌کند تحت مالکیت وی است را نیز محدود می‌کند.

پایان مالکیت

چون مجوز در سرور سیسکو باقی می‌ماند و به دستگاه قابل انتقال نیست، مسئولیت خرابی یا درستی آن‌ها با سیسکو است.

این دستگاه‌ها به حساب کاربری خریدار اصلی پیوند می‌خورند، بنابراین کاربر نمی‌تواند به‌راحتی یک سوئیچ دست‌دوم و تحت مالکیت کاربر دیگری را بخرد و به‌ روال گذشته از آن استفاده کند. بون می‌گوید:

این تغییر رویکرد امکان خرید سخت ‌افزارهای دست‌دوم و تعمیرشده‌ ی سیسکو را که دارای مجوزهای هوشمند هستند، به‌ سرعت تغییر می‌دهد؛ چرا که کاربر نهایی اصلی تنها مالک سخت‌افزار است، نه اجازه استفاده از آن. خریدارهیچ حقی را در مورد آن ندارد و دستگاه، کار نخواهد کرد.

درعوض، خریدار باید مجوز را مجددا از سیسکو بخرند و اعتبار آن را تأیید کنند. این روند طبق گفته ‌ی کارویچور می ‌تواند به ‌قدری برای مشتری هزینه بتراشد که هرچه پس‌انداز از خرید دستگاه‌های دست‌ دوم به‌دست آورده‌ است را به‌ باد بدهد. از نظر حقوقی هم به‌ نظر می‌ رسد که این کار برای سیسکو مشکلاتی ایجاد کند. دادگاه‌ها معمولا شرکت‌هایی را که مشتریان خود را پس از خرید یک تجهیز، آن‌ها را از فروش آن بازمی‌دارند، محکوم می‌کند.

علاوه ‌بر این، به ‌کارگیری سیستم جدید امکان دریافت خدمات از شرکت‌های دیگر را توسط مشتری پس از اتمام دوره‌ی پشتیبانی توسط سیسکو محدود می‌کند. بون می‌گوید:

معلوم نیست که صاحبان قطعات سخت‌افزاری سیسکو بتوانند باز هم به‌روشی غیر از قرارداد  SMARTnet از این امتیاز برخوردار بشوند. شاید سیسکو دسترسی دستگاه‌هایی را که از آن‌ها پیشتیبانی نمی‌کند به سرورهای خود قطع کند.

استفاده از سیستم جدید علاوه‌بر ازرونق‌انداختن بازار دستگاه‌های دست‌دوم، به‌معنی بیشتر‌شدن حجم زباله‌های الکترونیکی سیسکو در محل‌های دفن زباله هم است. بون می‌گوید او نگران آن است که بیشتر مشتریان سیسکو متوجه نشوند که درصورت ارتقا به سیستم هوشمند صدور مجوز، درحقیقت چه‌ چیزی را از دست می‌دهند. زیرا سیسکو از شفاف‌سازی این موضوع سرباز می‌زند. شرکت‌کنندگان در سمینار مجازی کارویچور نیز همین ترس و نگرانی را داشتند؛ چراکه خیلی از آن‌ها از برخی از تغییرات اعمال‌شده توسط سیستم جدید خبر نداشتند. احتمال دارد که افراد زیادی این به‌روزرسانی را انجام بدهند و ناخواسته، حقوق متعلق به سخت‌افزار خود را از دست بدهند.

اگر نمی‌توانید سخت‌افزار خود را تعمیر کنید، دیگر مالک آن نیستید. و با انجام این تغییرات، سیسکو حقوق اساسی مشتریان خود را از آن‌ها سلب می‌کند. دقیقا به‌همین دلیل است «حق تعمیر» از ارزش زیادی برخوردار است.